TESK, Anayasanın 135. maddesine göre Kanunla kurulmuş kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşudur. TESK’in ilk yasal örgütlenmesi; 18 Kasım 1943 tarihli 4355 sayılı Ticaret ve Sanayi Odaları, Esnaf Odaları, Ticaret Borsaları Kanunu ile sağlanmıştır. 1964 yılında yürürlüğe konulan 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanunu ile de esnaf-sanatkârlar teşkilatı bugünkü yapısına kavuşmuştur.
Son olarak; gelişen ve değişen koşullara uygun hale getirilmiş olan ve 21 Haziran 2005’de yürürlüğe giren 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu hükümleri doğrultusunda çalışmalarını yürütmektedir.
TESK’in halen il ve ilçe düzeyinde kurulmuş 3,098 meslek odası, il düzeyinde kurulmuş, 82 Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (İstanbul’da 2 tane) ve merkezi Ankara’da olan 13 mesleki Federasyonu ile sayıları 2 milyonun üzerinde kayıtlı esnaf ve sanatkarı bulunmaktadır.
Konfederasyonumuz ve alt teşkilatı, ahilikten gelen ilkelerini kaybetmeden bugün de ülkemizin en dinamik unsurları olan esnaf ve sanatkâr kesiminin, toplumun ekonomik, sosyal, siyasal oluşumunda hak ettiği yeri alması, daha çağdaş ve güçlü bir yapıya ulaşması için gerekli çalışmalar sürdürülmektedir.
